1 juni 2015
Welke (wijk)zorg hebben verstandelijk beperkte cliënten nodig?
Gemeenten, zorgverzekeraars en zorgaanbieders willen hun begeleidingsaanbod goed kunnen afstemmen op verstandelijk beperkte cliënten die zelfstandig wonen. Het Centrum voor Cliëntervaringen deed de afgelopen maanden onderzoek naar de behoeften van deze cliënten. Het rapport is begin mei verschenen. Eén van de conclusies: cliënten ervaren dat begeleiders vaak vóór hen denken in plaats van met hen.
De onderzoekers benoemen niet alleen problemen, maar stellen ook oplossingen voor. Bijvoorbeeld: ga serieus met een cliënt in gesprek, voorafgaand aan het invullen van het ondersteuningsplan.
Zo kan de cliënt meer regie voeren (empowerment) en is er ruimte voor verandering. Cliënten kunnen dan vertellen over hun dromen, mogelijkheden en kwetsbaarheden, waardoor ze op ideeën komen om dingen anders te doen.
Back-up met verstand in noodsituaties
De nieuwe wijkzorg maakt cliënten onrustig. Het is niet meer zo vanzelfsprekend dat ze kunnen rekenen op het bekende gezicht van hun begeleider die ze vertrouwen. Aangezien cliënten veelal een klein netwerk hebben, en in een buurt wonen waar men zich niet altijd veilig voelt, is de begeleider van essentieel belang.
De inzet van een inloopspreekuur of zorg via Internet is voor veel cliënten (nog) niet passend. Cliënten missen op sommige momenten buiten kantooruren een vangnet van ‘mensen met verstand’. De onderzoekers raden een ‘Back-up met verstand’ aan voor noodsituaties.
Wantrouwen ten opzichte van vrijwilligers
Cliënten met een verstandelijke beperking moeten sinds 1 januari hun ondersteuning zelf regelen in de buurt, met behulp van hun netwerk of vrijwilligers. Ze krijgen pas hulp van de gemeente als ze dit niet kunnen, of als ze aanvullende ondersteuning nodig hebben.
Maar deze groep cliënten heeft veelal moeite met het opbouwen en onderhouden van een netwerk van familie, vrienden en buren. Als men contact heeft, is men hier zuinig op en wil men hen niet overbelasten of overvragen naast de leuke dingen die ze met elkaar doen.
Ook wantrouwen cliënten de vrijwilligers. Dit komt door angst voor misbruik, het nieuwe en niet-vertrouwde en de vluchtigheid van het contact dat je met iemand aangaat.
Je veilig voelen is belangrijk
Het feit dat instellingen nu eetmomenten in de buurt organiseren en dat deze goed bezocht worden, is positief. De succesfactoren zijn: vertrouwde instellingen organiseren de bijeenkomsten, met vertrouwde begeleiders én andere cliënten.
De onderzoekers waarschuwen ervoor dat de bezoekersaantallen kunnen dalen als vaste begeleiders er niet meer bij zijn. Het komt voor dat cliënten dagbesteding krijgen op een plek waar ook delinquente en daardoor zeer ongemotiveerde cliënten werken. Dit vergroot de kwetsbaarheid van deze groep cliënten, en wordt ten zeerste afgeraden.
Laat cliënten meedenken
Cliënten lijken zeer bereid om hun verhaal te doen en mening te delen. De onderzoekers bevelen aan de inbreng van cliënt te benutten, bijvoorbeeld via een groep van ervaringsdeskundigen van verschillende organisaties die meedenkt over het verbeteren van het ondersteuningsaanbod op wijkniveau.